segunda-feira, 4 de abril de 2011

PROSTITUISAUN BURAS IHA SIDADE DILI


.
JOSEFA PARADA – SUARA TIMOR LOROSAE – 04 abril 2011

DILI – Pratika prostituisaun iha sidade Dili oras nee buras tebes. Pratika nee laos halao deit iha bar-bar, otel ou restorante nebe dala barak uza sira kole hodi hetan rendementu, maibe atividade nee komesa tama ona iha bairo-bairo.

Identifika ona fatin lubuk ida sai ona hanesan lokalizasaun ba pratika prostisaun, fatin hirak nee barak liu iha komunidade nia leet. Inan feto ka alin feto sira barak halao atividade nee iha uma nebe sira hela ba, iha fatin lokalizasaun ida kompostu husi ema nain lima too sanulu, maioria mai husi lokal no Estranjeiru. Pratika nee buras tanba feto timor oan sira barak hakarak hetan osan lalais ho faan aan.

Xefi Suku Akadiru Hun, Juvenal da Conceicao, hatete iha Akadiru Hun iha ona lokalizasaun nebe halao iha uma deit. Atividade nee laos halao husi feto timor oan sira, maibe involve feto husi estranjeiru liu-liu Indonesia. “Hau la gosta liu mak ema estrangeirus nebe tama mai ho pasaporte turista halao fali atividade seluk iha rai laran, ne’e hau hanoin ladiak,” hatete Juvenal ba STL loron hirak liu iha nia knar fatin Akadiru Hun.

Juvenal husu governu liu-liu husi parte imigrasaun nian atu bele kontrola ema estranjeiru nebe tama mai ho vistu turista, liu-liu ba alin feto sira, tanba ema estranjeiru barak sikat ona iha komunidade nia leet hodi halao atividade prostituisaun.

Xefi suku nee mos lamenta ho atetude joven sira nebe gosta vizita fatin hirak nee. Wainhira iha bairo ida mosu ona atividade nee, mane klosan tantu sira nee dezempregu no estudantes sira gosta hobur fatin hirak nee.

Nia mos husu governu atu kontrola kompanha sira nebe husi estranjeiru tama mai iha ne’e, dala ruma mos sira lori kedas feto sira ne’e husi liu, hodi koloka ba fatin-fatin nebe sira identifikadu ona iha Dili laran. “Ema sira kari hela moras ba ita, depiis sira ba tiha ita susar ba beik-beiktanba nee governu tenke kontrola kompanhania sira selu, kontrola mos ema nebe mak servisu iha sira nia kompanha laran,” tenik Juvinal.

Polisia imigrasaun servisu ho polisia investigasaun kriminal kaer ema nebe estranjeiru nebe uza sala vistu, maibe nee seidauk halo feto estranjeiru sira rende, ho polisia toba dukur hanesan atual atividade nee buras, ema estranjeiru mos barak ba faan moras iha TL.

Iha fatin hanesan Maria do Santos, (dona de caza) espresa mos nia sentimentu la gosta ba atividade prostituisaun iha Dili laran. Atividade nee tuir nia sei fo efeitu negativu ba joven sira iha rai laran. “Ami nia bairo ida tahu laran ne’e, tanba sira tama hodi halao mos atividade prostituisaun,” nia hatete.

Prezensa feto faan aan sira iha sira nia bairo katak Maria provoka mane klosan ka katuas sira tuur la metin, iha kartuas balun haluha tiha feen no oan somente atu vizita fatin hirak nee nunee mos joven sira hobur feto sira nee henasan lalar. “Kustumi joven sira no katuas sira matan mesak feto deit la hatene aan katak nia ema katuas ka estudantes,” komenta Maria.son

9 comentários:

  1. Ita tenki hare ho kestaun fundamental,atu nune'e labele prejudika fali aktividades seluk.Hau tauk maka ita taka tiha fatin sira hanesan ne'e, fo'o fali vantasen ba pemerkosaan hodi buras. Ida ne'enebe ita hare maka ita haruka taka, iha kareta laran,du'ut laran,ai okos ai laran ne'e halo nusa, kaer toman oho deit/halo nusa.

    ResponderEliminar
  2. Ida ne'e hau sente Problema laos ema ida nia maibe problema prostusaun ne'e problema ita hotu liu-liu partensia husi guvenu Timor-leste mak tenkiser tau matan ba problema ida ne'e.
    Ita koalia sobre kona ba ne'e ba hau sente moe ba hau nia an nudar sidadaun timor oan wain hira hau hatene kona ba Fatin protitusaun ne'ebe iha los Palacio presidente Nicolau Lobatu nia sorin, oin sa ho problema hirak ne'e,ka ita nia ulun boot sira mak sengaja loke fatin hirak ne'e ga? ga sira mak lahatene konaba Fatin ne'ebe rabat malu ho Uma fukun presidente nian.....Husi Roger Pires

    ResponderEliminar
  3. los sekarik fatin ne'e tenkiser iha tamba ita boot dehan evita pemerkosaan ne'e laos mai be'e ne'e laos solusaun ida diak ba'a ita boot nudar sidadaun timor o, hau sente persentazem ne'ebe durante fatin pprostitusaun ne'e seidauk iha normal laiha % pemerkosaan barak, hau sente fatin ne'e loke ba ema balun deit, ema nebe iha fen ona sekarik nai ba fatin ne'e mak fen kaer toman oin sa ho ita boot nia hanoin,ida ne sei aumenta problema % perceraian mak barak maibe laos % pemerkosaan fali.
    ba hau nudar sidadaun timor oan hau sente guvernu mak disidi problema hirak ne'e no diak liu fatin ne'e taka diak liu duke aumenta problema ba ita nia nasaun ne'e. Roger Pires

    ResponderEliminar
  4. Ida ne'e hau sente Problema laos ema ida nia maibe problema prostusaun ne'e problema ita hotu liu-liu partensia husi ita nia guvenu Timor-leste mak tenkiser tau matan ba problema ida ne'e.
    Ita koalia sobre kona ba ne'e ba hau sente moe ba hau nia an nudar sidadaun timor oan wain hira hau hatene kona ba Fatin protitusaun ne'ebe iha los Palacio presidente Nicolau Lobatu nia sorin, oin sa ho problema hirak ne'e,ka ita nia ulun boot sira mak sengaja loke fatin hirak ne'e ga? ga sira mak lahatene konaba Fatin ne'ebe rabat malu los ho Uma fukun presidente nian.....Husi Roger Pires

    ResponderEliminar
  5. Hau nia hanoin liu-liu ita nia Polisia Nasional Timor Leste (PNTL), iha parte Polisia Imigraaun nia servisu atu hare ema ne'e be'e mak tama sai iha ita nasaun Timor Leste.

    Hodi hare ema at ne'ebe'e mai bisnis ilegal at liu mak, mai halo fali prostituisaun iha ne'e, no feto timor oan mos sai terpengaruh hotu iha ita nia nasaun, oin sa atuasaun Polisia imigrasaun nia servisu hare ema at sira ne'e...???

    Los-los ne'e ba kaer no tenke duni fila ba sira nia nasaun fali, hodi nune labele lori moras at hanesan HIV/AIDS la bele tama iha ita nasaun ne'e. Maibe to'o agora ita nia ema feto ho mane mos komesa kona ona HIV..??

    Tansa mak ita nia Prostituisaun buras bebeik iha ita nia nasaun Timor Leste..??, liu iha kapital Dili...?? perguntas ida hau soe ba publiku hodi reponde hamutuk imi hotu nia hanoin lisuk. Oinsa..??


    Husi: Moises Vicente Lopes
    Alumni : Universidade da Paz (UNPAZ)
    Faculdade: HUKUM-PIDANA
    Angkatan : 2003

    ResponderEliminar
  6. oin sa sai hansa ne???
    PROSTITUISAUN BURAS???

    ResponderEliminar